Η ενσωμάτωση της λογοτεχνίας στο μάθημα των Γερμανικών σίγουρα δεν είναι πάντα μια εύκολη υπόθεση, είναι περισσότερο μια πρόκληση για τους διδάσκοντες, καθώς η καθημερινότητα στο σχολείο αφήνει λόγω έλλειψης και πίεσης χρόνου λίγα περιθώρια για κάτι τέτοιο. Και ενώ η λογοτεχνία τις περισσότερες φορές δεν καταλαμβάνει κεντρική θέση μέσα στο μάθημα, μπορεί σε μορφή Reader να είναι βοηθητική, ενδιαφέρουσα και διασκεδαστική.
της Μαριαλένας Κρέμερ
Η λογοτεχνία είναι ποικιλόμορφη και μπορεί να αποτελέσει ένα μικρό διάλλειμα από το «κανονικό» μάθημα. Με την ενσωμάτωσή της στη διδασκαλία ενισχύεται η όρεξη για το διάβασμα τόσο στους δυνατούς όσο και στους πιο αδύναμους μαθητές. Μ’ αυτό τον τρόπο αυξάνεται γενικά το κίνητρο για διάβασμα, και μπορούν να αποδομηθούν προκαταλήψεις όπως «αυτό είναι πολύ δύσκολο για μένα, έτσι και αλλιώς δεν το καταλαβαίνω». Το διάβασμα πρέπει να χρησιμοποιείται ως παράγοντας διασκέδασης και να μην εξαντλεί, πρέπει να αποτελεί αφορμή για τους μαθητές και τις μαθήτριες να οικειοποιούνται σε μικρά βήματα, όλο και πιο αυτόνομα τη γλώσσα. Όταν εντάσσουμε τη λογοτεχνία σε μικρές δόσεις στο μάθημα, γίνεται ευκολότερα προσβάσιμη στους μαθητές. Η λογοτεχνία γίνεται ολοένα και πιο περιζήτητη και αυτή τη ζήτηση λαμβάνει υπόψη το καινούριο βιβλίο του Hermann Funk «Das Leben» στο οποίο τα λεγόμενα «Plateaus» περιέχουν σελίδες με λογοτεχνία.
Για μικρούς και μεγάλους μαθητές είναι μια υπέροχη ευκαιρία να γνωρίσουν τόσο συγγραφείς όσο και τη γεωγραφία και τον πολιτισμό του γερμανόφωνου χώρου. Έτσι μεταδίδεται γνώση και διευρύνονται οι ορίζοντες. Με την επεξεργασία της λογοτεχνίας αποκτώνται ποικίλες ικανότητες. Εξασκείται φυσικά η κατανόηση κειμένων, αλλά δίνεται και η δυνατότητα εξάσκησης της ακουστικής κατανόησης με τα MP3 και τα CD που είναι διαθέσιμα στο εκάστοτε Reader. Κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης γίνεται επανάληψη και διεύρυνση λεξιλογίου όπως επίσης «προπονείται» η γραμματική και το συντακτικό.
Από την πλευρά μας θα θέλαμε να προτείνουμε δύο Reader της CIDEB: αφενός το «Eine spezielle Band» και αφετέρου το «Erich ist verschwunden» που έχουν την εξής πλοκή:
- Το «Eine spezielle Band» είναι μια αφήγηση για μια μουσική μπάντα όπου ο πρωταγωνιστής Michael δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για το σχολείο και τη δουλειά του, αλλά περισσότερο για τη μουσική. Κάποια στιγμή του δίνεται η ευκαιρία να γίνει μέλος μιας μπάντας στην οποία τραγουδάει και η όμορφη Julia. Αυτό το Reader επεξεργάζεται θέματα τα οποία οι νέοι θεωρούν ενδιαφέρον δηλαδή μουσική, αγάπη και επιτυχία.
- Το «Erich ist verschwunden» είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα στο οποίο ήδη από την αρχή της ιστορίας ο γιός της οικογένειας δεν γυρνάει από το σχολείο. Ένας αστυνόμος τον ψάχνει. Μήπως απήγαγαν τον γιο ή μήπως απλά δεν ήθελε να επιστρέψει στο σπίτι; Αυτό το βιβλίο επεξεργάζεται ένα θέμα που είναι γενικότερα γνωστό και το οποίο βλέπουμε πολύ συχνά σε ταινίες, έτσι μπορούν να το αναγνωρίσουν οι μαθητές/τριες και ως εκ τούτου να το κατανοήσουν ευκολότερα.
Πριν ξεκινήσουμε με το διάβασμα του Reader μπορούμε να κάνουμε μια συζήτηση, βάσει του τίτλου και της φωτογραφίας του εξώφυλλου, για πιθανά θέματα του βιβλίου φτιάχνοντας ένα Mindmap ή Cluster στο οποίο σημειώνουμε τις διάφορες ιδέες. Έτσι ενεργοποιείται η προηγούμενη γνώση και οι μαθητές/τριες αναπτύσσουν κάποιες προσδοκίες ως προς το περιεχόμενο. Μόλις ξεκινήσουμε με την ανάγνωση του βιβλίου μπορούμε σε κάθε κεφάλαιο να κάνουμε τις αντίστοιχες ασκήσεις για το κείμενο, έτσι ώστε να ελέγξουμε την κατανόηση του κειμένου και να γίνει εξάσκηση της γραμματικής και του λεξιλογίου. Φυσικά μπορούμε αναλόγως την ηλικία και το επίπεδο των μαθητών/τριών να κάνουμε επιπλέον ασκήσεις, όπως:
- Να δώσουμε δικές μας ερωτήσεις για το κείμενο, για να τις απαντήσουν οι μαθητές/τριες.
- Να γράψουν μια περίληψη, την οποία θα παρουσιάσουν προφορικά.
- Να κάνουν ένα προφίλ με τις ιδιότητες του χαρακτήρα του κάθε πρωταγωνιστή.
- Μπορούν να γράψουν μια έκθεση, ώστε να επεξεργαστούν οι μαθητές/τριες ξανά τα θέματα του βιβλίου.
- Μπορούν να γράψουν δικούς τους διαλόγους ανάμεσα στους πρωταγωνιστές ή να επέμβουν στη ροή της ιστορίας και να την αλλάξουν όπως επιθυμούν.
- Να περιγράψουν τις δικές τους εντυπώσεις για την πλοκή του βιβλίου.
- Να βρουν στο διαδίκτυο περαιτέρω πληροφορίες για παράδειγμα για τα μέρη τα οποία αναφέρονται.
- Να ιδρύσουν μια μικρή λέσχη ανάγνωσης όπου θα συζητάνε για τα Reader, θα προτείνουν και θα ανταλλάσσουν βιβλία.
- Ο κάθε μαθητής / η κάθε μαθήτρια μπορεί να φτιάξει ένα ημερολόγιο και να σημειώνει πληροφορίες για το εκάστοτε Reader, ώστε να μπορεί και μετά από ένα διάστημα να ρίχνει μια ματιά και να θυμάται τι διάβασε.
Πριν αποφασίσουμε να επεξεργαστούμε ένα ή και περισσότερα Reader, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας κάποια κριτήρια επιλογής ξεκινώντας φυσικά από την ηλικία και το επίπεδο των μαθητών/τριών. Τα επιλεγμένα βιβλία δεν πρέπει να είναι πολύ απαιτητικά, οφείλουν όμως από άποψη περιεχομένου, λεξιλογίου και συντακτικού να ταιριάζουν στην εκάστοτε ηλικία.
Έτσι μπορούμε να προτείνουμε για τα μικρά μας τα βιβλία του leicht zu lesen. Εδώ πρόκειται για γνωστά παραμύθια, τα οποία έχουν επεξεργαστεί κατάλληλα, ώστε η απλή γλώσσα με τις πολλές επαναλήψεις να βοηθήσει τα παιδία να μάθουν γρήγορα την ιστορία. Πολύχρωμες ζωγραφιές και ένα λεξικό με εικόνες εμπνέουν τη φαντασία και διευκολύνουν την κατανόηση. Εμπεριέχονται και μικρές ασκήσεις, παιχνίδια και γλωσσικές δραστηριότητες για να μην βαριούνται οι μικροί μας αναγνώστες.
Για μεγαλύτερους μαθητές συνιστούμε Reader από την die DaF Bibliothek / die junge DaF-Bibliothek που καλύπτουν τα επίπεδα Α1 έως Β2. Εδώ βρίσκονται στο επίκεντρο διασκεδαστικές εικονογραφημένες αστυνομικές ιστορίες ειδικές για την εκμάθηση των Γερμανικών που περιέχουν πολλές εξηγήσεις λεξιλογίου, πολιτιστικές πληροφορίες, γρίφοι και ασκήσεις για το περιεχόμενο του κειμένου, λεξιλογίου και γραμματικής. Για μια ευχάριστη ακουστική εμπειρία διατίθενται οι αστυνομικές ιστορίες και ως MP3 για κατέβασμα από το διαδίκτυο.
Εκτός από συναρπαστικές αστυνομικές ιστορίες, μπορούμε με τα Reader της CIDEB να προτείνουμε και βιογραφίες, ιστορίες αγάπης, αφηγήσεις και απλοποιημένα κλασικά έργα της γερμανικής λογοτεχνίας που καλύπτουν τα επίπεδα Α1 μέχρι Β2. Τα βιβλία σε μέγεθος τσέπης έχουν από 65 ως 160 σελίδες, είναι γεμάτα πολύχρωμη εικονογράφηση και περιλαμβάνουν ασκήσεις γραμματικής, εξηγήσεις λεξιλογίου, ασκήσεις προσανατολισμένες στις εξετάσεις και διαδικτυακές «αποστολές» για αυτόνομη μάθηση. Το CD ή το MP3-download που συνοδεύει κάθε βιβλίο περιέχει ολόκληρη την αφήγηση της ιστορίας, έτσι ώστε να ακούνε οι μαθητές/τριες τα Γερμανικά και να εξασκούν την προφορά. Για τους τίτλους που κυκλοφορούν από το 2018 κι έπειτα* υπάρχει η εφαρμογή eReaders App, μέσω της οποίας μπορεί κανείς με τον δωρεάν κωδικό που θα βρεί μέσα στο βιβλίο του να το ξεκλειδώσει και σε μορφή e-Book για να το απολαύσει στο κινητό, σε τάμπλετ ή σε Whiteboard.
Στην επιλογή ενός Reader παίζουν φυσικά πολύ σημαντικό ρόλο, πέρα από την ηλικία και το επίπεδο, αφενός η σύσταση της τάξης και αφετέρου τα ενδιαφέροντα των μαθητών/τριών. Μικροί και μεγάλοι πρέπει να νοιώθουν ότι το περιεχόμενο απευθύνεται σ’ αυτούς, ότι μπορούν να ταυτιστούν με τους πρωταγωνιστές και να ανυπομονούν για την συνέχεια. Έτσι μπορεί ο καθηγητής ή η καθηγήτρια να προτείνει κάτι κατάλληλο ή να επιλεχθεί μέσα στην τάξη από κοινού ανάμεσα σε δύο τρία βιβλία το πιο ενδιαφέρον. Ως εκπαιδευτικός δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις αδυναμίες και τα δυνατά σημεία των μαθητών/τριών μας και να αποφασίζουμε ανάλογα.
Τέτοια Reader μπορούμε να τα διαβάζουμε και να τα επεξεργαζόμαστε «σε μικρές μεριδούλες» μέσα στην τάξη ή εν μέρει να τα δίνουμε ως εργασία για το σπίτι και την επόμενη φορά να γίνει συζήτηση στο μάθημα. Αν υπάρχει η δυνατότητα για εβδομάδα με πρότζεκτ, μπορούμε να ενσωματώσουμε τα Reader στο μάθημα ως συνθετικές δημιουργικές εργασίες.
Η χρήση της λογοτεχνίας διαμορφώνει σίγουρα ένα μάθημα Γερμανικών προσανατολισμένο στην πράξη και στην παραγωγή, μπορεί να μετατρέψει το τακτικό διάβασμα σε συνήθεια και σε αναγνωστική εμπειρία, καθώς η επιτυχία στο διάβασμα δίνει κίνητρο να συνεχίσει κανείς να διαβάζει και ενισχύει πιθανώς την γενικότερη επιτυχία στη μάθηση.
* CIDEB eReaders: